कटकारस्थानाचा ‘कुमार’संभव

कुमार केतकर हे विद्यमान पत्रकारितेतले एक व्यासंगी नाव आणि व्यक्तीमत्व आहे. त्यामुळे ते कुठल्याही राजकीय वा सामाजिक विषयावर भाष्य करतात, त्याकडे काणाडोळा करणे योग्य नाही. त्याकडे गंभीरपणे बघणे भाग असते. सहाजिकच कालपरवा त्यांनी मोदींच्या सत्तेत येण्यमागे चार दशकांचे जुने कटकारस्थान आहे, असा संशय व्यक्त केल्यावर त्यातील ‘कुमार’संभव शोधण्य़ाला पर्याय उरत नाही. सध्या २०१८ साल चालू आहे आणि त्यामुळे नरेंद्र मोदी सत्तेत येण्याविषयी केतकर म्हणतात, ते कटकारस्थान बहुधा १९८०-८३ सालात सुरू झालेले असावे. ते केतकरांचा कुठून उमजले असे आपण विचारू नये. कारण तसे काही असते, तर त्याविषयी त्यांनी तेव्हाच गवगवा केला असता. निदान त्यानंतर तीस पस्तीस वर्षात त्यावर टिप्पणी नक्कीच केली असती. पण तेव्हा केतकर जगाला भलताच ‘हितोपदेश’ करीत होते. ते कुठल्या वेगळ्याच कारस्थानाविषयी जगाला जागृत करीत होते. ते त्यात कुठेही नरेंद्र मोदी वा संघ भाजपाचा उल्लेख आढळत नाही. उलट आज केतकरांच्या सहवासात असणारे सगळे कसे बदमाश कारस्थानी आहेत; त्याची जंत्री केतकरांनी आपल्या हितोपदेशात सादर केलेली होती. त्यामुळे ज्या कोणाचे हवाले देऊन केतकर मोदींच्या हुकूमशाही वा एकाधिकारशाहीची कथा सांगत आहेत, ते तमाम साक्षिदारच चोर ठरतात. म्हणजे अशा शंका घेणा‍र्‍या, दोषारोप करणार्‍यांना केतकरांनी तेव्हा शहाजोग म्हटलेले होते आणि त्यातला ‘शहा’ अमीट होता, अमित नव्हे. अन्य कोणाला सोडा, खुद्द केतकरांना आपला तो हिरतोपदेश आज आठवत नसेल, तर त्यांना स्मृतीभ्रंश झाला की बुद्धीभ्रंशाने त्यांना पछाडले, अशी शंका येते. १५ नोव्हेंबर १९९६ म्हणजे तब्बल बावीस वर्षापुर्वी महाराष्ट्र टाईम्सचे संपादक म्हणून लिहीलेल्या अग्रलेखात केतकर काय म्हणतात बघा.

‘सर्वसाधारणपणे फ़क्त राजकारणी भ्रष्टाचारी असतो आणि इतर व्यवसाय तुलनेत अधिक पवित्र असतात असा अनेकांचा समज असतो. न्यायालये, वकील मंडळी, पत्रकार, लेखक-कवि-नाटककार, कलावंत, विचारवंत, नोकरशहा, उद्योगपती, लष्करी अधिकारी, असे समाजातील अनेक गट राजकीय व्यक्तीला खलनायक ठरवण्याच्या खटपटीत असतात.’... ‘सध्या तरी भारतात न्यायालयीन शुचिर्भूततेचा इतका दरारा तयार झाला आहे की, जामिन नाकारला जाणे याचा अर्थ गुन्हा सिद्ध झाला आहे, असा समज करून दिला जात आहे. त्याचप्रमाणे वृत्तपत्रांनी एखाद्या संस्थेला वा व्यक्तीला लक्ष्य केले की, त्याच्यावरील आरोप सिद्ध झाले आहेत, असेही मानण्य़ाची प्रथा पडली आहे. "शोध पत्रकारिता" हा या व्यवसायातील शहाजोगपणाचा नमूना ठरू पहात आहे. पत्रकारांनी व्यवस्थेवर अंकुश ठेवावयास हवा, परंतु पत्रकारितेवर तो कोण ठेवणार? अजून तरी प्रेस कौन्सिल, न्यायालये किंवा पत्रकारांच्या संस्था याबाबत कोणतेही मापदंड निर्माण करू शकलेले नाहीत’

केतकरांच्या अग्रलेखातील उपरोक्त उतारा काळजीपुर्वक वाचलात. आता केतकरांचा ताजा आरोप व संशय त्याच बावीस वर्षे जुन्या अग्रलेखाच्या निकषावर तपासून बघा. आज केतकर सोनिया गांधींना वाढदिवसाचे अभिवादन करताना पुण्यात म्हणाले, ‘मोदी आणि अमित शहा यांच्यावर अत्यंत गंभीर आरोप आहेत. सत्ता परिवर्तनानंतर पुरावे उघड झाल्यास त्यांना जन्मठेपेपर्यंत शिक्षा होवू शकते.’ हे गंभीर आरोप कोणी केलेले आहेत? तर केतकर ज्याना शहाजोगपणाची शोधपत्रकारिता म्हणतात, त्याच लोकांचे आरोप आहेत. म्हणजे शहाजोगपणा हा केतकरांचा बुद्धीवाद झाला आहे. कारण केतकरांचा आरोप शोधपत्रकारांच्या लेखावर आधारलेला आहे आणि न्यायालयात त्याला पुष्टी देणारा कुठलाही पुरावा मागल्या पंधरा वर्षात कोणी सादर करू शकलेला नाही. पण ज्या इसमाने असे आरोप प्रतिज्ञापत्र देऊन केले, त्या संजीव भटला सुप्रिम कोर्टाने तद्दन खोटारडा म्हणून घोषित केले आहे. पण केतकर मात्र पुन्हा त्याच खोट्या पडलेल्या आरोपाचा आधार घेऊन शहाजोगपणा करीत आहेत. त्याच्याही पुढे जाऊन कटकारस्थानाची हमीही देऊ लागले आहेत. मोदी आजपर्यंत देशाचे सामान्य पंतप्रधान होते. पण केतकरांनी त्यांना इतिहासपुरूष बनवून टाकलेले आहेत. म्हणजे मोदी २००२ सालात मोदी मुख्यमंत्री झाले आणि बारा वर्षानंतर पंतप्रधान झाले. त्यापुर्वी त्यांनी साधी नगरसेवक म्हणूनही निवडणूक लढवली नव्हती, की त्यासाठी उमेदवारी सुद्धा मागितली नव्हती. पण जागतिक पातळीवर नरेंद्र मोदींना पंतप्रधान बनवण्यासाठी कारस्थान शिजवले गेले होते. सोळा वर्षापुर्वी जो माणूस स्वपक्षात साधा पदाधिकारी होता आणि ज्याची गणना कुठला महत्वाचा ज्येष्ठ नेता म्हणूनही होत नव्हती, त्याच्यासाठी आधी सतराअठरा वर्षे त्याला पंतप्रधान बनवण्यासाठी जगात कारस्थान रचले गेले, असा केतकरांचा दावा आहे. तेवढेच नाही, त्यासाठी आंतरराष्ट्रीय पातळीवर नामवंत किर्तीवंत लोकांचे मुडदेही पाडले गेले. याला म्हणतात प्रतिभा. उगाच केतकर व्यासंगी नाहीत. त्यांची गणना बुद्धीमान पत्रकारांमध्ये उगाच होत नाही.

मोदींना पंतप्रधान करायचा चंग जगातल्या कोणी कधी बांधला ठाऊक नाही. पण जगातल्या कुठल्याही घटना मोदींच्या सत्तेत येण्याशी जुळवण्याचा चंग केतकरांनी नक्की बांधलेला असावा. त्यासाठी केतकर इंदिराजी व त्यांचे सुपुत्र राजीव गांधी यांची हत्या घडवून आणतात. त्यात फ़ारशी रंगत येत नाही, म्हणुन बांगलादेशाचे पहिले राष्ट्रपती शेख मुजीबुर रहमान यांचाही मुडदा पाडून घेतात. त्यासाठी केतकर अमेरिका व पाकिस्तानला कामाला जुंपतात. मग त्यातूनही त्यांचे समाधान झाले नाही, म्हणून पाकिस्तानच्या पंतप्रधान झुल्फ़ीकार अली यांना लष्कराच्या माध्यमातून फ़ासावर लटकावून घेतात. त्यातच हरीन पंड्या ह्या गुजरातच्या माजी मंत्र्याच्या हत्येची कथा घालून घेतात. इतके सगळे कशासाठी? तर भारतात मोदींना सत्तेत आणायचे म्हणून. यातून अनेक महत्वाचे धागेदोरे सुटून गेलेत. कदाचित स्मृतीभ्रंश झाल्याने केतकरांना आठवले नसावेत. पाकिस्तानात भुत्तोकन्या बेनझीरची हत्या होऊन गेलेली आहे आणि भुत्तोंना फ़ासावर लटकावणारे लष्करशहा जनरल झिया उल हक यांचा विमान अपघातात शंकास्पद मृत्यू झालेला होता. ते एकटेच नाही तर पाकिस्तानचे दहा ज्येष्ठ लष्करी अधिकारीही मारले गेले होते. त्यांची हत्या काय वाजपेयींना सत्तेवर आणुन बसवण्यासाठी होती? की केतकरांना मटाचा संपादक करण्यासाठी होती? अडवाणींना पाकिस्तानात नेवून महंमद अली जिनांचे गुणगान करण्यातही बहुधा तेच कारस्थान असावे. जेणे करून अडवाणी मोदींच्या मार्गातले अडथळा होण्यापुर्वी बाजूला करण्याचे ते उपकारस्थान असावे. किंबहूना खुद्द केतकरांना थेट महाराष्ट्र टाईम्स या मराठी अग्रगण्य दैनिकाच्या थेट संपादक पदावर आणून बसवणे, हेही कारस्थान नव्हते का? अन्यथा त्याचे काय प्रयोजन होते? बहुधा बिल क्लिन्टन व रशियाचे येल्तसिन यांनी एका भेटीत ते कारस्थान शिजवले आणि त्याला उकळी फ़ुटेना म्हणून चुलाणाखालच्या आगीला हवा देण्यासाठी केतकरांना फ़ुंकणी हाती देऊन बसवले. त्यामुळेच त्यांना इतक्या मोठ्या कारस्थानाची बित्तंबातमी लागलेली असावी. अन्यथा इतके तपशील व बारकावे कुणा गुप्तचरालाही मिळणे अवघड होते.

याला म्हणतात अस्सल दर्जेदार शहाजोगपणा. केतकरांच्याच व्याख्येनुसार त्यांनी केलेले वक्तव्य किंवा गौप्यस्फ़ोट, हा त्यांच्याच हितोपदेशानुसार शहाजोगपणाच आहे. कारण त्यात बाकी सगळ्यांच्या साक्षी काढून केतकर आता राजकीय नेता नरेंद्र मोदींना खलनायक ठरवण्याची खटपट करीत आहेत. त्यांनी आरोप करायला हरकत नाही. पण त्यात काळाचे, प्रसंगाचे व संदर्भाचे तरी भान असायला हवे ना? पण समोर सगळे गणंग व मुखंडच नंदीबैलासारखी मान डोलवायला बसलेले असतील, तर कुमार केतकर तरी कशाला गंभीर बोलतील? त्यांनी मस्तपैकी कल्पनाविलास सादर केला. २०१९ च्या निवडणुका तरी होतील की नाही, याची सर्वांना शंका असल्याची भितीही केतकरांनी व्यक्त केली आहे, हे सगळे कोण? त्यांच्या समोर बसलेले गणंग की काय? कारण त्याची खात्री नसती, तर राहुलचा इतका आटापिटा व महागठबंधनाची तयारी कशाला चालली आहे? राहुल घरी आरामात बसले असते, किंवा त्यांनी आजीच्या कुशित शिरून मस्त गोष्टी ऐकत नाताळ साजरा केला असता ना? पण केतकरांना कुठे चिंता आहे? शहजोगपणाच करायचा, तर तो बेधडक करावा आणि त्याला बुद्धीवाद म्हणून लेबल लावले की झाले. नशीब तुमचेआमचे केतकरांनी नथूराम गोडसे आणि महात्मा गांधींपर्यंत इतिहास मागे नेला नाही. अन्यथा मोदींना सत्तेत आणण्याच्या कारस्थानाची सुरूवात गांधीहत्येपासून झाल्याचाही शोध केतकरांनी लावायला मागेपुढे बघितले नसते. किंबहूना त्याच्याही मागे जाता आले असते. मोदीना सत्तेत आणायचे कारस्थान म्हणून ब्रिटिशांनी सत्ता सोडली. दुसरे महायुद्ध झाले. मोदींना सत्तेत आणण्यासाठीच सोवियत युनियन जमिनदोस्त करून तिथे पुतीन यांना सत्तेत आणले गेले आणि त्यांच्याकरवी मोदींचा मार्ग मोकळा करण्यात आला, असेही केतकर म्हणु शकतात. अमेरिकेने अणुबॉम्बचा शोधही मोदींना २०१४ साली सत्तेत आणुन बसण्यासाठीच लावला होता, अशी साक्ष केतकर देऊ शकतात. त्यांना कालचक्र आत्मसात झालेले आहे. कालौघातील कुठलेही प्रसंग कुठेही आणुन ठेवण्याची सिद्धी त्यांनी सोनिया भक्तीतून आत्मसात केली असेल, तर काय अशक्य आहे?

एका गोष्टीचे नवल वाटले, ज्या हत्याकांडांची क्रमवारी केतकर मांडतात व सांगतात, त्यातली एक सुसंगती त्यांच्या कशाला लक्षात आलेली नाही काय? सोनिया गांधी यांचा वाढदिवस साजरा करण्यासाठी केतकर बोलत होते आणि पांडित्य सांगत होते, त्यांच्या हाती सत्तासुत्रे जाण्याचा अशा अनेक हत्याकांडांशी संबंध अजिबात नाहॊ काय? मोदी बाजूला ठेवा. सोनियांकडे कॉग्रेस व पर्यायाने भारताची सत्तासुत्रे कशी आली? काही हत्याकांडे झाली नसती तर सोनिया भारतीय राजकारणात इतक्या महत्वाच्या जागी जाऊन बसू शकल्या असत्या काय? इंदिराजीचा वारस म्हणून जाहिर झालेल्या संजय गांधी यांचे संशयास्पद अपघाती मरण कितपत शंकास्पद होते? केतकरांना ते आठवत नाही. त्यातून इंदिराजी व नेहरूंचा वारसा राजीव या पुत्राकडे आणला गेला व त्याच्या पत्नी सोनिया होत्या. मग इंदिराजींची हत्या झाली आणि सर्व सत्तासुत्रे राजीव गांधीकडे आली. त्यांचीही घातपाती हत्या झाल्यावर सगळा वारसा अलगद सोनियांकडे आला. ज्या जन्माने भारतीय नाहीत, पण देशाची सत्तासुत्रे त्यांच्याकडे का आली? त्यांच्या मार्गातले अडथळे व कुटुंबातले खानदानातले तीन मोठे खरे वारस अनैसर्गिक मृत्यूने बाजूला करण्यात आले. ह्यात केतकरांना काहीही खटकले नाही की संशयही आलेला नाही. किती कुशाग्र बुद्धी आहे ना? जे साध्या कालक्रमातून घडताना दिसते आणि साध्या डोळ्यांना व सामान्य मेंदूलाही उमजणारे आहे. नेहरू गांधी कुटुंबात झालेल्या या तीन संशयास्पद मृत्यूचा एकमेव लाभार्थी सोनिया आहेत आणि कारस्थान वा फ़ौजदारी प्रकरणात पहिला संशयित लाभार्थी असतो. त्याच लाभार्थी सोनिया गांधींविषयी केतकरांना तीळमात्र शंका येत नाही? ते त्याच सोनियांचा वाढदिवस साजरा करण्यासाठी भाषण देतात आणि मोदींना सत्तेत आणण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय कारस्थान शिजल्याचा शोध लावतात. सगळे पुरावे नेमके सोनिया लाभार्थी असल्याचे सादर करतात? याला चोराच्या उलट्या बोंबा असे म्हणतात. म्हणून हा ‘कुमार’संभव शोधण्य़ाची गरज भासली. राजीव गांधी पंतप्रधान होईपर्यंत भारताचे नागरिकत्वही न घेणार्‍या सोनियांच्या सत्तेत येण्यामागे कोणती दैवी योजना असल्याचा केतकरांचा अंदाज आहे, तेही त्यांनी राहुलच्या वाढदिवशी भाषण करून सांगावे अशी नम्र विनंती आहे.