माफ़ करा, सुप्रियाताई

अडीच वर्षापुर्वी म्हणजे २२ जुन २०१७ रोजी एक ब्लॉग लिहीला होता. त्याचे शीर्षक होते, ‘दाखवायचे सुळे’. तो खुप व्हायरल झाला आणि त्यावर प्रतिक्रीया देण्यासाठी सुप्रियाताईंचा मला फ़ोनही आलेला होता. आज त्याच लेखातील भूमिका वा मुद्दे यासाठी त्यांची माफ़ी मागायला नवा लेख लिहीण्याची वेळ माझ्यावर आलेली आहे. राजकीय नेता असो किंवा राजकीय विश्लेषक असो, ते माणूसच असतात. त्यामुळे त्यांच्याकडूनही चुका होऊ शकतात. त्या चुका झाल्या तर त्याची प्रामाणिकपणे माफ़ी मागणे गरजेचे असते. हे सुत्र मानत असल्याने मला सुप्रियाताईंची माफ़ी मागणे अगत्याचे वाटले. तेव्हा ताईंनी तात्कालीन मुख्यमंत्री देवेंद्र फ़डणवीस आणि विद्यमान मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे, यांच्यावर काही विशेष टिप्पणी केली होती. मला ती खटकली म्हणून मी त्याला लेखाचा विषय बनवले होते. आज मला वाटते राजकीय घटनाक्रमाने सुप्रियाताईंना खरे ठरवले आहे आणि मला चुकीचे ठरवले आहे. तेव्हा त्यांनी देवेद्र फ़डणवीस हा ‘ढ’ विद्यार्थी असल्याची भाषा केलेली होती आणि त्यांच्याच सरकारमध्ये सहभागी असलेल्या शिवसेना पक्षप्रमुखांच्या नावातच ‘यु टर्न’ असल्याचे मतप्रदर्शन केलेले होते. या दोन्ही गोष्टी मला अजिबात पटलेल्या नव्हत्या. म्हणूनच मी ताईंच्या त्या विधानांचा समाचार घेतला होता. पण अलिकडल्या दोन महिन्यातल्या राजकीय घटनाक्रमाने सुप्रियाताईंचे शब्द खरे केले असून मला चुकीचे ठरवले आहे. कारण ताईंच्या शब्दांना खरे ठरवित शिवसेना पक्षप्रमुख उद्धव ठाकरे यांनी युतीमधून युटर्न घेतला आणि राष्ट्रवादी व कॉग्रेस अशा दोन्ही विरोधी पक्षांधी हातमिळवणी करून थेट मुख्यमंत्रीपद मिळवलेले आहे. असे होण्याची शक्यताही मला कधी वाटलेली नव्हती. पण सुप्रियाताई दुरदृष्टीच्या निघाल्या. त्यांना भवितव्य बघता आलेले होते आणि माझ्यासह मावळते मुख्यमंत्री देवेंद्र फ़डणवीस यांनाही तितके दुरचे बघता आलेले नव्हते. मग ताईंची माफ़ी मागायला नको काय?

तेव्हा सत्तेत सहभागी झालेली शिवसेना धुसफ़ुसत होती आणि ती राजिनामा देऊन बाहेर पडत नाही, म्हणून अनेकजण अस्वस्थ होते. सेनेचे अनेक मंत्री व नेते राजिनाम्याची सतत धमकी देत होते. पण एक पाऊल पुढे टाकायची हिंमत दाखवित नव्हते. उलट अनेकदा तर धमक्या देऊन पुन्हा माघारी फ़िरत होते. म्हणून ताईंनी त्यांच्यावर सडकून टिका केलेली होती. पुढे झेप घ्यायची आणि हळूच माघारी फ़िरायचे; असा राजकारणाचा बाज होता. त्यापेक्षा शिवसेनाप्रमुख बाळासाहेब कसे एका निर्णयावर ठाम असायचे; असेच ताईंना सुचवायचे होते. पण युटर्न फ़क्त उद्धव ठाकरेच घेत नाहीत. देशाच्या राजकारणात युटर्न घेण्याचा विक्रम ताईंचे पिताश्री शरद पवारांच्या नावावर नोंदलेला आहे, याकडे मी त्यांचे लक्ष वेधलेले होते. आताही महाराष्ट्राच्या निवडणूका रंगल्या, तेव्हा कितीही अडवणूक भाजपाने केली व अर्ध्या जागांचा शब्द पाळला नाही, तरी उद्धवरावांनी दिलेला शब्द पाळला होता आणि युतीमधून अजिबात युटर्न घेतला नव्हता. पण तोपर्यंतच माझे म्हणणे खरे होते. खुद्द पवारांची कहाणीही वेगळी अजिबात नव्हती. निकाल लागल्यापासून शरदरावांनीही सतत आपल्याला विरोधात बसण्याचा कौल जनतेने दिला असल्याचा उच्चार अखंड केलेला होता. पण जसजसे दिवस पुढे सरकत गेले, तसे पवारही युटर्न घ्यायला पुढे आले. जोपर्यंत उद्धवराव युटर्नच्या जवळ येत नव्हते, तोपर्यंत पवार साहेबही आपल्या भूमिकेवर ठाम होते. त्यांनीही जनतेच्या कौलाचा जाहिर सन्मान सांगितलेला होता. पण पुढे काही होत नसल्याचे बघितल्यावर ताईंचा दादा अस्वस्थ झाला आणि त्याने एका मध्यरात्री युटर्न घेऊन बंडखोरी केली. उद्धवरावांना युटर्न घेण्याचे काम सोपे होण्यासाठी अजितदादा  बंडखोरीच्या नाट्यात सहभागी झाले आणि युतीच्या एकजुटीवर अखेरचा घाव घातला गेला. युती आपण मोडली नाही या अटीतून उद्धवराव मुक्त झाले आणि त्यांनी विनाविलंब युटर्न घेऊन दोन्ही कॉग्रेस पक्षांशी गळाभेट घेतली.

शिवसेना पक्षप्रमुखच पुढाकार घेताना दिसले आणि ताईंच्या पिताश्रींचा मार्ग सोपा झाला. त्यांनी विरोधी पक्षाच्या बाकापर्यंत केलेली वाटचाल सोडून माघारी वळण घेतले आणि बहूमतासाठी आवश्यक असलेल्या आमदारांची बैठकच घेतली. त्यांना जितेंद्र आव्हाडांकरवी शपथच घ्यायला लावली. हा युटर्न खुप मोठा भूलभुलैय्या असतो. आपण ज्यांना फ़सवायला जातो. तेही आपल्याला त्याच जंजाळात फ़सवू शकतात. म्हणून आधी आमदारांना घेता येणारा युटर्न बंद करण्याची गरज होती. शपथविधी उरकून साहेबांनी आधी तिन्ही पक्षांच्या आमदारांना युटर्न घेण्याची दारे बंद केली आणि बिचार्‍या दादांना युटर्न घेण्याखेरीज पर्याय राहिला नाही. उद्धवराव तर आधीच युटर्न घेऊन बसलेले होते. त्यामुळे ज्यांनी युतीला मते दिली वा आघाडीला मते दिली, त्या मतदाराला चकीत व्हायची पाळी आली. निवडणूकीपुर्वी इव्हीएम यंत्रातून मते फ़िरवली जातात, अशी वदंता होती. पण यंत्रातून मतांची गफ़लत झाली नाही. ती मते योग्य पडली व मोजलीही गेली. पण त्या मतांनी निवडलेले आमदारच इकडून तिकडे परस्पर फ़िरवण्याची नवी किमया काकांनी करून दाखवली. त्यातून नवे युटर्न सरकार महाराष्ट्रात स्थापन झालेले आहे. ही झाली उद्धवरावांच्या नावातील युटर्न खरा  करून दाखवणारी घटना. पण सुप्रियाताई एवढ्यापुरत्या खर्‍या ठरलेल्या नाहीत. त्यांचे अडीच वर्षे जुने आणखी एक भाकित खरे ठरले आहे. त्यांनी तात्कालीन मुख्यमंत्री फ़डणवीस हा ‘ढ’ विद्यार्थी असल्याचेही सिद्ध करून दाखवले आहे. सगळी निवडणूक रंगात आली असताना सतत उद्धव ठाकरे ‘आमचं ठरलंय’ असेच सांगत होते. पण काय आणि ‘कोणाशी ठरलंय’ त्याचा उल्लेख त्यांनी कधीच केला नव्हता. देवेद्र मात्र आपल्याशी ‘ठरलंय’ म्हणून गाजरे खात बसलेले होते आणि जे काही ‘ठरलेलं’ होते, ते पवारांशी ठाकरे ठरवून बसलेले होते. पण फ़डणवीस या ‘ढ’ विद्यार्थ्याला मात्र त्याचा थांगपत्ता ठाकरे सरकार सत्तेत बसण्यापर्यंत लागला नाही.

असो, हे सत्य स्विकारण्याला पर्याय नाही. आज कदाचित सुप्रियाताई आपल्या कार्यबाहुल्यामुळे माझा तो लेख विसरूनही गेल्या असतील. त्यांना नव्या युटर्न ठाकरे सरकारचे यजमानपद भूषवण्यातून सवड मिळालेली नसेल, तर माझ्या जुन्या लेखाचे तरी स्मरण कुठून व्हायचे? पण त्यांना सवड वा आठवण नसेल, म्हणून आपली चुक झाकली जाऊ नये; असे माझे प्रामाणिक मत आहे. त्यासाठी हा लेखनप्रपंच करावा लागला. पण याच निमीत्ताने आणखी एक गोष्ट सांगणेही भाग आहे. आज उद्धवरावांनी ताईंना खरे ठरवित युटर्न घेतला आहे. पण म्हणून त्यांचे नाव बदललेले नाही. सहाजिकच त्यांच्या नावातच असलेला युटर्नही संपलेला नाही. म्हणूनच भविष्यात उद्धवराव आपल्या भूमिकेवर ठाम रहातील, अशी कोणी खात्री देऊ शकणार नाही. आपल्या राजकीय भूमिका वा धोरणावर ठाम रहाण्यापेक्षा आजकाल ‘ठरलंय’ हा ठामपणा झालेला आहे. सहाजिकच उद्या जे काही करायचे आहे, त्याबद्दल कोणाशी काय ठरलेलं असेल, त्याला महत्व आहे. राजकारणात आता युटर्न ही भूमिका झालेली आहे आणि मुख्यमंत्री पदावर आरुढ झालेल्या नेत्याच्या नावातच युटर्न असेल; तर सुप्रियाताईंनी सुद्धा सावध असायला हवे. कारण आजचे मुख्यमंत्री पुर्ण पाच वर्षापर्यंत युटर्न घेणार नाहीत, याची खात्री त्याही देऊ शकणार नाहीत. कारण कोणाच्या नावात युटर्न आहे, ते त्यांच्याकडूनच मला शिकता आलेले आहे. तर मुद्दा इतकाच, की आज मुख्यमंत्री पदासाठी पक्षप्रमुख इतक्या सहजपणे युटर्न घेत असतील, तर त्यांनाच आदर्श मानणार्‍या शिवसैनिक कार्यकर्ते यांनाही आपापल्या ठरलेल्या गोष्टी गाठण्यासाठी युटर्न घेण्याची मुभाच मिळालेली नाही काय? अशा युटर्न राजकारणाने महाराष्ट्राच्या राजकीय भविष्यात किती वळणे व घडामोडी लिहून ठेवल्यात ते बघावे लागणार आहे. कारण युटर्न नंतर पुन्हा युटर्न घेताना गोल गोल प्रदक्षिणा करण्यापेक्षा अधिक काही साध्य होत नाही, हे निखळ सत्य आहे. बघूया युटर्न मुख्यमंत्री राज्याला कुठे घेऊन जातात.

पुन्हा एकदा सुप्रियाताईंचे दुरदृष्टीसाठी अभिनंदन आणि  क्षमायाचना!


=======================


ज्यांना जुना लेख वाचायचा असेल, त्यांच्यासाठी दुवा
दाखवायचे सुळे
https://jagatapahara.blogspot.com/2017/06/blog-post_22.html