तो नुसता गणवेश नाही रे

सचिन,

होय आज नुसते सचिन लिहावेसे वाटले. अलिकडे प्रिय वगैरे शब्द लिहायची हिंमतच झाली नाही. कशी होणार? तुझ्या बोलण्यातून आणि वागण्यातून तू तशी हिंमत कोणा भारतीयात जागवलीसच नाही ना? भारतीय सेनादलाचे अंग असलेल्या हवाई दलाने तुला ग्रुप कॅप्टन असा सन्माननीय हुद्दा दिला, आपला ब्रान्ड अम्बॅसेडर बनवलेले होते. तेव्हा तू अंगावर चढवलेला गणवेश कुठल्या आयपीएल संघाचा गणवेश नाही रे. आज भारतीय संघाकडून खेळताना निळ्या रंगाची जर्सी परिधान करावी आणि उद्या मुंबई इंडियन्सच्या संघातर्फ़े खेळताना त्यापेक्षा वेगळ्याच रंगसंगतीची जर्सी परिधान करावी; इतका तो हवाई दलाचा गणवेश स्वस्त नसतो रे सचिन! त्या गणवेशाला परिधान केल्यावर देशाचा सैनिक आपल्या घरकुटुंब किंवा सग्यासोयर्‍यांना विसरून फ़क्त देशाचा विचार करतो. त्यासाठी आपले सर्वस्व पणाला लावत असतो. आणि तू विश्वचषकाच्या स्पर्धेतल्या दोन गुणांसाठी बोलतोस? एका क्षुल्लक पैशाच्या खेळातले गुण आणि देशाची इभ्रत, यातला फ़रक कधी कळला कारे तुला? एका स्पर्धेतले गुण देशापेक्षा मोठे नसतात आणि अशा कित्येक स्पर्धा देशाच्या अस्तित्वासाठी व तिरंग्यासाठी ओवाळून टाकायचे म्हणून शेकडो हजारो जवान आपल्या अंगावर असा गणवेश चढवत असतात. तुझ्यासारखा प्रत्येक स्पर्धा वा सामान्यानुसार त्यांच्या अंगावरचा गणवेश बदलत नसतो. त्या गणवेशामागे लाखो लोकांच्या भावना गुंतलेल्या असतात. त्यांना तुझ्याकडून ही अपेक्षा नव्हती. तुझ्यापेक्षाही छोटा किंवा कुठलेही विक्रम आपल्या खात्यात नोंद नसलेला तो हरभजन सिंग, मोठा म्हणायची पाळी आणलीस. त्याला पुलवामा घडल्यानंतर काही तासाचा विलंब लागला नाही, विश्वचषक स्पर्धेवर बहिष्कार टाकण्याची मागणी करायला. आणि तू सचिन, चार दिवस उलटून गेल्यावर पाकिस्तानला दोन गुण द्यायचे काय, म्हणून विचारतोस? कुणाच्या कसल्या उपकाराची ओशाळवाणी परतफ़ेड करतो आहेस?

पुढल्या जुनमध्ये इंग्लंडमध्ये विश्वचषक स्पर्धा व्हायची आहे आणि यापुर्वीची तिथली स्पर्धा झाली, तेव्हाची एक घटना आठवते सचिन तुला? तू त्याच स्पर्धेत सहभागी व्हायला गेला होतास आणि अकस्मात इथे तुझ्या जन्मदात्या रमेश तेंडूलकरांचे आकस्मिक निधन झाले. अवघा देश तेव्हा हळहळला होता. स्पर्धा बाजूला ठेवून सचिन तुही पित्याच्या अंत्यदर्शन व अंत्यविधीसाठी मायदेशी परतला होतास. अश्रूपुर्ण डोळ्यांनी माघारी आलेल्या तुला टिव्हीच्या पडद्यावर बघताना करोडो भारतीयांचे डोळेही पाणावलेले होते. त्याहीपेक्षा त्यानंतर पुन्हा लगेच स्पर्धेत भाग घ्यायला व भारताच्या वतीने खेळातली लढाई करायला निघालेल्या लढवय्यासारख्या तुला बघूनही, अनेक भारतीयांचा ऊर भरून आला होता. तेव्हा तू हवाई दलाचा कोणी प्रतिनिधी नव्हतास किंवा तो गणवेशही अंगावर चढवलेला नव्हतास. पण प्रत्येक भारतीयाला तो सचिन योद्धाच वाटला होता. आज तू क्रिकेटमधून निवृत्त झाला आहेस आणि आजवर देशासाठी खुप खेळलेला आहेस. आज तुझ्याकडून खेळाची अपेक्षा कोणी करीत नाही. पण अशी कसोटीची वेळ येते, तेव्हा धारातिर्थी पडलेल्यांसाठी तितक्याच आवेगाने डोळ्यात अश्रू आणण्याची अपेक्षा लोकांनी केलेली असते रे! तो अंगावर शोभेसाठी जो गणवेश चढवतोस ना? तो परिधान करणारा सैनिक आपल्या सोबत्याचा मृत्यू झाल्यावरही माघार घेत नाही, की नुकसानाचा विचार करत नाही. तर पुढेच सरसावत असतो. दोन गुण जातील वा कुठली हानी होईल ,याची फ़िकीर करीत नसतो. कारण ती कसोटीची वेळ असते. ते भान हरभजन, लक्ष्मण वा गांगुलीने दाखवले. त्यांनी कधी हवाईदल वा सेनादलाचा गणवेशही अंगावर चढवलेला नाही. पण हा क्षण देशाच्या इज्जतीचा व प्रतिष्ठेचा आहे, याचे भान त्यांना आहे आणि तुला नाही. हे बघून मनाला यातना झाल्या. म्हणून प्रिय असा शब्द तुझ्या नावाच्या अलिकडे लिहायची हिंमतही झाली नाही.

अंगावऱचा गणवेश विसरला़स सचिन, पण कसोटी क्रिकेटमध्ये प्रवेश करतानाचा पहिला अनुभवही विसरून गेलास? आठवते तुला, तेव्हा सोळा सतरा वर्षाचा सचिन पाकिस्तानच्या भूमीवर आणि स्टेडियमवर होता आणि चहूकडून कोवळा पोर म्हणून तुझी खिल्ली उडवली जात होती. अब्दुल कादिर किंवा अशा़च कुणा पाक बोलरच्या भेदक फ़ेकीने तुझे नाक रक्तबंबाळ झालेले होते. सहकार्‍यांनी व खेळपट्टीवर आलेल्या डॉक्टरने तुला तात्पुरता निवृत्त होऊन तंबूत जायला सांगितले होते. पण सल्ला झुगारून तू तिथे पाय रोवून उभा राहिलास. त्याच पाकिस्तानच्या गोलंदाजीला फ़ोडून काढत आपले भारतीयत्व पाकच्या गर्जणार्‍या जमावाला दाखवून दिलेले होतेस. तीस वर्षे होतील, त्या प्रसंगाला आता. प्रत्येक भारतीयाच्या मनावर तो प्रसंग जसाच्या तसा कोरला गेला. तो त्या कसोटीच्या प्रसंगी तूच दाखवलेल्या धैर्यामुळे. आज तुलाच तो प्रसंग आठवलेला नाही? तेव्हा तू तसाच रक्तबंबाळ होऊन माघारी आला असतास आणि तर विश्रांती घेऊन नंतर खुप चांगली फ़लंदाजी करू शकला असतास. पण तू तिथेच थांबलास आणि पुढल्याच चेंडूवर सणसणित फ़टका मारून पाकिस्तानी आक्रमणाला तिथेच चोख उत्तर दिले होतेस. तेव्हा तुला मलमपट्टी वा अन्य काही ‘गुण’कारी औषधांची गरज वाटली नव्हती. कोट्यवधी भारतीयांचा योद्धा म्हणून तू पुढेच गेलास. कित्येक लाख भारतीय जवानांना तेव्हा तू त्यांच्यातलाच एक लढवय्या वाटला होतास. त्यासाठीच तुझ्यावर अवघा भारत प्रेम करू लागला. त्या पहिल्या डावात तू केलेल्या धावा किंवा एकूण २३ वर्षात काढलेली शंभर शतके कोणी मोजली नाहीत. त्या हजारो धावा किंवा त्यातले गुण हिशोबात धरले जात नाहीत. त्या पहिल्या डावाच्या कसोटीच्या प्रसंगी ती तू ठाम उभा राहिलास ना सचिन, तो सचिन आज कुठेतरी हरवल्याचे दु:ख आहे. भारतरत्न किंवा तशा़च कुठल्या पुरस्काराची किंमत मोजतोयस कारे?

युपीएच्या दुसर्‍या कारकिर्दीत मनमोहन सरकारच्या अब्रुचे दिवाळे वाजलेले होते. त्यांची राजकारणातील आणि भारतीय जनमानसातील पत संपलेली होती. तेव्हा तुला राज्यसभा देऊन गहाण टाकला गेला. मग तुला भारतरत्न देण्यासाठी नियमात बदल करून सोनिया-राहूलनी तुला अधिक सन्मानित केले. त्याची किंमत मोजलीस कारे आज सचिन? नसेल तर तुला आजच पाकिस्तानला दोन गुण आंदण देण्याचा युक्तीवाद कुठून सुचला? त्यासाठी चार दिवस कशाला जावे लागले? देशाची अब्रु किंवा प्रतिष्ठा स्वाभिमान विश्वचषक स्पर्धेच्या दोन गुणात सामावलेला असतो कारे? स्पर्धा होतात संपतात. शिल्लक उरते ती माणसाची व समाजाची ओळख. ती ओळख गुणांच्या गणिताने होत नाही, तर आपल्या स्वाभिमानाच्या मोजपट्टीने होत असते. श्रीनगर वादग्रस्त काश्मिरचा हिस्सा आहे, म्हणून तिथे दौर्‍यावरचा पाकिस्तानी संघ सामना खेळायचा नाकारतो. म्हणून त्या देशाच्या जनतेला ते योद्धे वाटतात. तूही पाकिस्तानच्या विरोधातले षटकार हाणलेस वा शतके ठोकलीस, तेव्हा सीमेवरच्या जवानांना तूच योद्धा वाटला होतास. भीषण थंडी वा प्रतिकुल वातावरणात असह्य जीवन जगताना त्यांना तूच मोठा लढवय्या वाटलास. त्यांच्या मनातून आज सचिन तू नक्कीच उतरला असशील. ज्या घरात शहीद झाला आहे, शहीदांचे आप्तस्वकीय असतील; त्यांना तर तुला ओळखणेही कठीण होऊन जाईल. आज पैसेवाले पत्रकार किंवा माध्यमातले बुद्धीमंत तुझी पाठही थोपटतील. पण ज्यांनी आपल्या फ़ाटक्या खिशातले चार पैसे खर्चून तुझ्या शतकासाठी फ़टाके वाजवले, त्यांना ती उधळपट्टी वाटण्याची नामुष्की आणलीस रे सचिन! अनेक शतके विक्रम आणि हजारो धावांवरून तीनचार शब्दात बोळा फ़िरवलास सचिन. तुला प्रिय तरी कसे म्हणावे? तूच तुझी ओळख विसरला असशील, तर आम्ही आमचा लाडका सचिन कुठे शोधायचा?