मोदी मागतो एक डोळा

दोनतीन वर्षापुर्वी मोदी विरोधातल्या आघाडीचा विचार विरोधी पक्षात सुरू झालेला होता. तेव्हा विविध चर्चात सहभागी होणारे विचारवंत प्राध्यापक योगेंद्र यादव तमाम पक्षीयांना एक सल्ला अगत्याने देत होते. १९७० च्या काळात इंदिराजींना जो लाभ मिळाला, तो यावेळी मोदिंना देऊ नका. तो लाभ कुठला होता? तेव्हा सर्व राजकारण इंदिराजी हे नाव आणि व्यक्तीभोवती केंद्रीत झालेले होते. तुम्ही इंदिराजींचे समर्थक असू शकता, किंवा इंदिरा विरोधक असू शकता. मधली काही जागाच शिल्लक ठेवलेली नव्हती. त्याचा लाभ इंदिराजींना कसा मिळाला? तुम्हाला द्रमुक, समाजवादी वा जनसंघ वगैरे कुठला अन्य पक्ष नको असेल, तर फ़क्त इंदिराजी इतकाच पर्याय होता. अर्थात इंदिराजी नको असतील तर तुमच्यासाठी डझनभर लहानमोठे पक्ष पर्याय म्हणून उपलब्ध होते. त्याच्या परिणामी असा कुठलाही अन्य पक्ष नको असेल तर त्याला पर्याय दुसरा अन्य कुठला पक्ष नव्हताच. फ़क्त इंदिराजी! किंबहूना इंदिराजींनी मोठ्या चतुराईने तशी परिस्थिती निर्माण करून ठेवलेली होती. कुठूनही वादग्रस्त व्हायचे आणि तमाम पक्षांना फ़क्त आपल्या विरोधात बोलायला भाग पाडायचे. बोलत नसतील त्यांना आपल्या पंखाखाली घ्यायचे, ही इंदिराजींची रणनिती होती आणि त्यात त्या कमालीच्या यशस्वी झालेल्या होत्या. तशीच स्थिती मागल्या दोनतीन वर्षात मोदींच्या बाबतीत होऊ लागल्याने यादव यांच्यासारखा निवडणूक निकाल, आकडे व जनमताचा अभ्यासक विचलीत झालेला होता. त्याने सतत मोदीकेंद्रीत टिका व विरोध नको, असा आग्रह धरलेला होता. पण कोणी ऐकले नाही आणि आजकाल योगेंद्र यादवही आपला तो सल्ला विसरून गेलेले आहेत. परिणामी अवघे राजकारण मोदी व मोदीविरोधी असे विभागले गेले आहे. धुर्त मोदींना तेच तर हवे होते. थोडक्यात आंधळा मागतो एक डोळा आणि देव देतो दोन, तशी स्थिती आलेली आहे.

विषय कुठलाही असो, त्यातून मोदींना लक्ष्य करण्याचा अट्टाहास व प्रघातामुळे देशाचे राजकारण व सार्वजनिक जीवन मोदीवादी व मोदीविरोधी असा दोन घटकात विभागले गेलेले आहे. सहाजिकच मतदानही तसेच विभागले जाण्याला पर्याय नाही. तुम्हाला मोदी नको असतील तर डझनावारी लहानमोठे पक्ष आहेत. पण नंतरच्या काळात तेच पक्ष मोदींना रोखायला एकत्र येणार, हेही आता लोकांनी जाणले आहे. त्यामुळे तुम्हाला अशा कुठल्याही लहानमोठ्या पक्षाला सत्तेत येऊ द्यायचे नसेल वा सत्तेपासून दुर ठेवायचे असेल; तर मोदी इतकाच एकमेव पर्याय आहे. म्हणजे जे कोणी मायावतींचे विरोधक असतील आणि कुठल्याही परिस्थितीत मायावती सत्तेमध्ये नको असे ज्यांना वाटत असेल, त्यांना कॉग्रेस, समाजवादी, तेलगू देसम, तृणमूल, द्रमुक अशा कुठल्याही अन्य पक्षाच्या तोंडाकडे बघायची सोय नाही. त्यांना मायावतींना रोखण्यासाठी मोदींच्याच आश्रयाला जावे लागणार आहे. जी गोष्ट मायावतींच्या बाबतीत आहे तीच अखिलेश, लालू, ममता वा चंद्राबाबू अशा प्रत्येकाच्या बाबतीत आहे. कारण आता भले एकमेकांच्या विरोधात हे लोक लढताना दिसतील. पण नंतर ते सत्तेसाठी एकमेकांच्या मांडीला मांडी लावून बसणार; याची भारतीयांना खात्री आहे. याच्या उलट मायावती वा ममतांच्या विरोधात भाजपा वा मोदींना मत दिले, तर ते कधीही त्यांना सत्तेत येण्यास मदत करणार नाहीत, याविषयी तोच मतदार खात्री बाळगू शकतो. मतदारांचा एक मोठा घटक असा कुणाचा विरोधक म्हणूनच अमूक एका पक्ष वा नेत्याचा समर्थक असतो. अशा या बहुतांश लहानमोठ्या पक्षांचा कडवा विरोधक या स्थितीत मग मोदींचा समर्थक होतो. किंवा तेवढ्यापुरता तरी त्यांना मत देण्याकडे वळत असतो. इंदिराजींना त्याचाच लाभ मिळालेला होता आणि आज तशीच स्थिती मोदींनी जाणीवपुर्वक निर्माण केलेली आहे.

मुद्दा इतकाच, की म्हणून राजकारण एका व्यक्तीच्या भोवती केंद्रीत होऊ द्यायचे नसते. ते टिकेच्या रुपानेही होण्यात धोका असतो. आणिबाणीनंतर इंदिराजींना लोकांनी नाकारले. पण अवघ्या तीन वर्षात बाकीचे दिवाळखोर नकोत म्हणून पुन्हा इंदिराजींना दोन तृतियांश जागाही दिलेल्या होत्या. कारण बाकीचे नंतर आपापल्या स्वार्थासाठी एकत्र येतील, पण त्यापैकी कोणालाही इंदिराजी जवळ करणार नाहीत, याची हमी होती. आज लोकांना एका गोष्टीची खात्री आहे, की मोदींच्या नेतृत्वाखाली भाजपा किंवा विरोधत अन्य कुठलाही पक्ष, अशी निवड करायची आहे. अन्य कुठल्याही पक्षाला मत म्हणजे मोदी विरोधाला मत आणि त्यापैकी कोणालाही विरोध म्हणजे फ़क्त मोदींनाच मत; अशी वेळ आणली गेली आहे. ती आपोआप आली की मोदींनी जाणिवपुर्वक तशी स्थिती निर्माण केलेली आहे? बारकाईने बघितले तर मोदींनीच मुद्दाम तशी वेळ आणलेली आहे. आपल्या विरोधात सगळे पक्ष एकसुरात बोलतील, यासाठी मोदीच मुद्दे पुरवित असतात. आंध्राचा जगनमोहन रेड्डी, तेलंगणाचे चंद्र्शेखर राव असे किरकोळ अपवाद सोडले; तर बाकी प्रत्येकाला अकारण कुठलेही खुसपट काढून मोदींवर दुगाण्या झाडण्याचा छंद जडला आहे. तो पुर्ण करताना देशाहिताला सुद्धा तिलांजली देण्यापर्यंत त्यांची मजल गेली आहे. अशा प्रत्येक खुळेपणातून मोदींविषयी लोकांचे आकर्षण आपण वाढवित आहोत, याचेही भान यापैकी कोणा नेत्याला वा पक्षाला उरलेले नाही. जितके हे लोक खुळ्यासारखे देशहिताला लाथाडून आपल्यावर शिव्याशाप वाहतील, तितकी अधिक मते आपल्या बाजूला वळत जातील, याची मोदींना खात्री आहे. म्हणून त्यांना त्यात दुप्पट लाभ दिसत असला तर नवल नव्हते. कालचीच गोष्ट घ्या. दोन दिवस राहुल गांधींच्या ७२ हजार रुपये गरिबांच्या खात्यात जमा करण्याविषयी गदारोळ चालू होता. त्याचा एका क्षेपणास्त्राच्या घोषणेतून मोदींनी फ़डशा पाडला.

सगळे विरोधक श्रेय कोणाचे त्याकडे वळले आणि क्षेपणास्त्र प्रयोगावर इतके उलटसुलट बोलू लागले, की राहुलचे ७२ हजार रुपये बुडीत गेले. समजा मोदींच्या घोषणेला देशाचे यश ठरवून विरोधकांनी अधिक हवा दिली नसती. आक्षेप घेतले नसते, तर तो विषय बुधवारी संध्याकाळीच संपून गेला असता आणि पुन्हा चर्चा राहुलच्या ७२ हजार रुपयांकडे आली असती. त्यात फ़ारसे तथ्य नसले तरी आकडा भुलवणारा आहे आणि त्यावर जितका उहापोह होईल, त्याचा जनमानसावर नक्कीच परिणाम होऊ शकला असता. पण मोदींनी क्षेपणास्त्राची एक हुलकावणी दिली आणि सगळे विरोधक आपला मुद्दा विसरून मोदींना श्रेय नाकारण्यासाठी वेळ दवडायला पुढे सरसावले. आधीच पुलवामा व बालाकोटच्या घटनांनी मोदींना वजन मिळालेले होते. त्याला जोडून आता या अंतरिक्ष क्षेपणास्त्राचा विषय आला. त्यामुळे बालाकोटचा हवाई हल्ला विस्मृतीत जात असताना, पुन्हा जीवंत झाला. मोदीच्या हाती देश सुरक्षित असल्याचा भाजपाचा मरगळलेला प्रचार त्यामुळे पुन्हा शिरजोर झाला. पण मोदींनी त्याचे श्रेय घेतले नव्हते. ते श्रेय त्यांना नाकारण्यातून विरोधी मुर्खांनीच त्यांना श्रेय देऊन टाकले. त्याविषयी फ़ारशी चर्चा गदारोळ झाला नसता, तर अन्य उपग्रह प्रक्षेपणाचा विषय जसा एका दिवसात संपतो, तसाच हाही विषय मागे पडला असता. पण प्रत्येक गोष्टीला वा घटनेला मोदीचे लेबल लावून विरोधकांनी त्यांचे काम सोपे करून ठेवले आहे आणि अवघे राजकारण एका व्यक्तीच्या भोवती गुंडाळले गेले आहे. मोदींना हेच तर हवे असते आणि हवे आहे. पण त्यासाठी कोण राबत आहेत बघा. सर्व विरोधकच मोदींनी प्यादी मोहरे हलवावेत किंवा खेळवावेत, तसे वागत असल्यावर मोदींनी जिंकण्यासाठी चिंता कशाला करावी? जितके मोदींनी देवाकडे मागितलेले नाही, त्यापेक्षा अधिक विरोधकच त्यांना देत असतील, तर नशिबवान कोण म्हणायचा?

राजकारणात अनेक विषय दुर्लक्ष करून निकालात काढायचे असतात. त्यांचा लाभ आपल्या विरोधकाला मिळणार असेल, तर त्यावर चर्चाही व्हायला हातभार लावायचा नसतो. अनुल्लेखाने मारणे असे त्याला म्हणतात. कारण चर्चा झाली तर तिकडे लक्ष वेधले जाते. बंगला देशची लढाई इंदिराजी लढल्या नव्हत्या किंवा पहिला अणुस्फ़ोट त्यांनी शास्त्रज्ञ म्हणून केला नव्हता. तरीही पंतप्रधान म्हणून त्याचे श्रेय त्यांना मिळाले व त्यांनीच घेतले होते. विविध विज्ञान संस्था नेहरूंच्या काळातच उभ्या राहिल्या; म्हणून नेहरू शास्त्रज्ञ नव्हते की संशोधक अशी त्यांची ओळख नव्हती. पण आजही त्यांना श्रेय देण्याचा आटापिटा चालतो. त्याचे कारण त्यांनी आपल्या काळत अशा प्रयत्नांना चालना दिलेली होती, प्रोत्साहन दिलेले होते. त्याला पुरक असे निर्णय घेतलेले होते. तेव्हाचे श्रेय त्यांना आजही दिले जाणार असेल तर आज पंतप्रधान असलेल्या व्यक्तीने महत्वाच्या निर्णयाने विविध कामांना योजना वा प्रयोगांना चालना दिल्याचे श्रेय त्याला आपोआप मिळत असते. शास्त्रज्ञही देतात. मग ते नाकारण्यातून अशा मुर्ख विरोधकांनी मिळवले काय? जे श्रेय आपल्या शब्दांनी मोदी घेऊ शकत नव्हते, की भाजपा मागू शकत नव्हता, तेच आक्षेपातून अलगद मोदी व भाजपापर्यंत पोहोचते करण्याचा मुर्खपणा, हे राजकारण नाही तर दिवाळखोरी असते. चर्चा वा वादावादी झाली नसती, तर तळागाळापर्यंत हा विषय पोहोचलाच नसता. तो पोहोचवण्याची बहुमोल मदत करणारे विरोधक मोदींना मिळाले असतील, तर आंधळा मागतो एक डोळा, अशीच स्थिती नाही काय? मोदींना हवे असलेले मुद्दे आणि विषयावरच राजकीय अजेंडा चालवणारे विरोधक पाठीशी असल्यावर मोदींना कुठल्याही निवडणुका अवघड कशाला असतील? तो माणूस देवाकडे असेच विरोधक कायम मिळावेत, म्हणून नवस करणार नाही काय?