नशीबवान मोदी

१९७० च्या दशकानंतर इंदिराजी तशा राजकारणात एकाकी पडलेल्या होत्या. कॉग्रेसची प्रतिष्ठा रसातळाला गेलेली होती आणि पक्षातही सुंदोपसूंदी माजलेली होती. तेव्हा पक्षाला सावरण्यासाठी इंदिराजींना विरोधी पक्षांनी इतकी जबरदस्त मदत केली, की त्यांना थेट दोन तृतियांश बहूमत मिळून गेलेले होते. आज नरेंद्र मोदी नेमक्या त्यात स्थितीत येऊन पोहोचले आहेत. त्यांच्यापेक्षाही त्यांच्या विरोधकांनाच मोदींना बहूमताच्या पार नेऊन थेट निर्विवाद म्हणजे दोन तॄतियांश बहूमताच्या पार नेण्याची घाई झालेली आहे. तसे नसते तर पुलवामा आणि बालाकोटच्या निमीत्ताने विरोधकांनी इतका तद्दन बालिशपणा केला नसता. भारतीय सुरक्षा दलाच्या कारवाई विषयक शंका घेतल्या नसत्या वा पुरावेही मागितले नसते. इंदिराजींना तेव्हा विरोधकांचे कसे ‘आशीर्वाद’ लाभले हाच माझ्या नव्या पुस्तकाचा ‘अर्धशतकाचा अधांतर’चा विषय आहे. ऐन लोकसभा निवडणूक दाराशी उभी असताना पुलवामानंतरचा भारतातील राजकीय घटनाक्रम १९७० च्या जमान्याचे स्मरण करून देणारा आहे.

लोकसभेच्या निवडणूका अवघ्या एक महिना दुर आहेत आणि आपली सत्ता टिकवण्यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी मेहनत घेत आहेत. अशवेळी त्यांना निवडणूका एक आव्हान म्हणून उभे करणे, हे विरोधी पक्षाचे लोकशाहीतले कर्तव्य आहे. त्यासाठी पाच वर्षाच्या कारकिर्दीत सामान्य जनतेला काय मिळाले किंवा हुकले; त्याचाच पाढा विरोधकांनी वाचण्याची गरज असते. त्याच आधारे बिगरभाजपा पक्षांनी किती अधिक कारभार दिला असता आणि लोकांच्या आयुष्यात किती सुख समाधान आणले असते, त्याची ग्वाही देण्यात पुढाकार घेण्याची गरज आहे. पण सध्या जो काही शिमगा धुळवड चालली आहे, त्याकडे बघता, तमाम मोदी विरोधक नरेंद्र मोदींना नव्या इंदिरा गांधी बनवण्यासाठी कंबर कसून उभे ठाकलेले दिसतात. इतिहासापासून काहीही शिकायची तयारी नसली, मग यापेक्षा वेगळे काहीही शक्य नसते. पण त्याहीपेक्षा गंमत याची वाटते, की मोदी नावाच्या या माणसाचे नशीब किती बलवत्तर असावे? त्यांना हवे तसे विरोधक वागावेत आणि विरोधकांनीच पंतप्रधानाला अशी पोषक राजकीय परिस्थिती निर्माण करून द्यावी, याला नशिब नाही, तर दुसरे काय म्हणता येईल? इंदिराजी अशा नशीबवान होत्या. बारगळलेली कॉग्रेस पक्षाची प्रतिष्ठा व राजकीय लोकप्रियता टिकवण्यासाठी त्यांना जनतेचे लक्ष खर्‍या प्रश्नांवरून उडवून भावनिक विषयाकडे लोकांना वळवण्याची मेहनत घ्यावी लागलेली होती. पण मोदी लोकांचे लक्ष विकास व खर्‍याखुर्‍या प्रश्नांकडे वेधण्याचे प्रयत्न करीत असताना विरोधक मात्र लोकांना भावनिक विषयाकडे ओढत आहेत. मोदींसाठी निवडणूका जिंकणे सोपे करून टाकत आहेत. तसे नसते, तर पुलवामा आणि नंतरचा पाकिस्तानवरील हल्ला, हा विषय विरोधकांनी आजचा राजकीय विषय होऊच दिला नसता. मोदींना पराभूत करण्यासाठी विरोधक कटिबद्ध असते, तर त्यांनी असे खुळे प्रश्न विचारले नसते की आरोपही केले नसते.

पुलवामा घातपातानंतर ५६ इंची छाती कुठे गेली असा प्रश्न विचारला गेला व मोदींची टवाळी करण्यात आली. त्यानंतर काही दिवसातच पाकिस्तानी हद्दीत घुसून हवाई दलाने पाकिस्तानी जिहादी छावण्यांवर हल्ला केला. त्याची पहिली किंकाळी पाकिस्तानी गुप्तचर विभागाच्या प्रवक्त्यानेच फ़ोडलेली होती. भारत सरकार व आपली सेना त्याविषयी मौन धारण करून बसलेली होती. भारतीय लढावू विमानांनी बालाकोटमध्ये बॉम्ब फ़ेकल्याचा पहिला गवगवा जनरल गफ़ूर या पाकिस्तानी प्रवक्त्याने केला. हे झाल्यावर मोदी सरकारने त्याचे श्रेय घेतले नाही, की त्याला दुजोराही काही तास दिलेला नव्हता. तात्काळ कॉग्रेस अध्यक्ष राहुल गांधींनी दुजोरा मिळण्यापुर्वीच त्या हल्ल्यासाठी भारतीय हवाई दलाची पाठही थोपटून घेतली. अर्थात त्यांना त्यातून राजकारण खेळायचे होते, यात शंका नाही. श्रेय हवाई दलाचे आहे मोदी सरकारचे नाही; असेच राहुलना ध्वनित करायचे होते. त्यालाही हरकत नाही. पण तसे केल्यामुळे हवाई हल्ला झाल्याचे मोदी सरकारच्याही आधी राहुल गांधींनी मान्य केलेले होते. मग आता चारपाच दिवसांनंतर त्याच हल्ल्याचा पुरावा राहूल वा अन्य कुणा कॉग्रेसवाल्यांना कसा मागता येईल? समजा तसा हल्ला झाला नसेल, तर त्याची भारतात पहिली बातमी राहुल गांधींनीच दिलेली नव्हती का? त्यांनी हवाई दलाचे अभिनंदन करण्यातून काय म्हटले होते? हल्ल्याचे स्वागत, हेच शब्द होते ना? मग हल्लाचा पुरावा मागण्यापुर्वी किंवा तपासून घेण्यापुर्वी हा कॉग्रेस अध्यक्ष कुठल्या नशेत स्वागत अभिनंदन करीत होता? नसेल तर अभिनंदनाच्या घाईची काय गरज होती? पण बेधडक खुळेपणा चालला आहे. हल्ल्याचे स्वागत आणि त्याच हल्ल्याचे पुरावे मागण्याचा खुळेपणा कशाचा पुरावा आहे? कॉग्रेसचा अध्यक्ष वेडा झाला नसेल तर इतका खुळेपणा त्याच्याकडून होऊ शकला असता काय? यातले तर्कशास्त्र काय?

समारंभातल्या पाहुण्याने स्पर्धेतील विजेत्यांना बक्षिसे वाटायची, स्पर्धकांची पाठ थोपटायची. त्यांच्या हुशारीचे कौतुकही करायचे आणि नंतर त्या स्पर्धेच्या आयोजक संस्थेलाच सवाल करायचा, की अशी कुठली स्पर्धा झाल्याचा काही पुरावा आहे काय? असेल पुरावा तर मला दाखवा. अन्यथा हे बक्षिश वितरणच एक फ़्रॉड मानावा लागेल. ह्यापेक्षा राहुल गांधी वा त्यांच्या मागे खुळ्यासारखे पळत सुटलेल्यांचे तर्कशास्त्र किंचीत वेगळे आहे काय? विद्यापीठाने पदवीदान समारंभात आमंत्रित केलेल्या पाहूण्याने मुलांना पदव्या द्यायच्या आणि आपल्या दीक्षांत भाषणात परिक्षा झाल्याचा पुरावा मागावा; त्यापेक्षा बालाकोटचे पुरावे मागणार्‍यांचे वर्तन वेगळे आहे काय? विरोधापेक्षा मोदीद्वेषाच्या आहारी गेल्याने हा बेताल खुळेपणा या थराला येऊन पोहोचला आहे. राहुल गांधी वा कॉग्रेसच्या मुखंडांना बालाकोट हल्ल्याविषयी शंका असेल, किंवा पुरावे हवे असतील, तर आधी त्यांनी हवाई दलाची पाठ थोपटल्याबद्दल माफ़ी मागितली पाहिजे. कारण जेव्हा आपण पुरावे मागतो, तेव्हा आपण मूळ दाव्यावर अविश्वास व्यक्त करत असतो ना? मग अविश्वासच होता वा असेल, तर त्यातला मानकरी असतो, त्याची पाठ थोपटताना अक्कल कुठे शेण खायला गेलेली असते? तर हल्ला, बालाकोट वा हवाई दल दुय्यम असतात. मोदींना अपमानित करण्याची नवी संधी म्हणून खुळेपणाच्या आहारी जाऊन राहुलनी हवाई दलाच्या अभिनंदनाचा पोरकटपणा केला. हवाईदलाचे अभिनंदन करण्यापेक्षा त्यातले मोदी सरकारचे श्रेय नाकारण्याची घाई त्याला कारणीभूत होती. कारण हल्ला झाल्याची बातमी आली तेव्हा त्यविषयी कुठली शंका नव्हती की त्याचे कौतुकही नव्हते. त्यापेक्षा मोदींना खिजवण्याची संधी साधायची होती. मग घटनाक्रम उलगडत गेला तेव्हा पुरावे मागण्याची अक्कल आली. पण तोपर्यंत हवाई दलाच्या अभिनंदनाचे शेण खाऊन झालेले होते. ही विरोधकांची शोकांतिका होऊन गेली आहे.

आता गंमत अशी झाली आहे, की बालाकोट विषयीचे सगळे खुलासे वा दावे सुरक्षा दलाकडून होत आहेत आणि त्यावर शंका घेण्यातून राहुलच्या नेतॄत्वाखाली भरकटत गेल्या विरोधकांना पदोपदी तोंडघशी पडावे लागत आहे. कारण मनातून ते मोदींच्या विरोधात आहेत आणि त्यासाठी शंका घेत आहेत. पण त्यांच्या प्रत्येक शब्दातून संशय मात्र हवाई दल वा भारतीय सेनेच्या कर्तृत्वावर घेतला जात आहे. थोडक्यात भाजपा किंवा मोदींना भारतीय सेनादलाच्या कर्तबगारीचे श्रेय आपणहून विरोधकांनी देऊ केलेले आहे. जितके आरोप मोदींना सतावण्यासाठी होत आहेत, तितकी भारतीय सेना दुखावली जात असून सैन्याच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहिलेल्या मोदींच्या बाबतीत सामान्य जनतेच्या मनातली आत्मियता वाढत चालली आहे. सैनिक युद्ध करतात किंवा हुतात्माही सैनिकच होतात. त्याचे श्रेय राजकीय नेत्याने मागायचे नसते की कोणी सहसा देतही नाही. पण आपल्याच सेनेच्या कर्तबगारीविषयी शंका घेण्य़ातून ज्या भावना दुखावल्या जातात, त्या आपोआप सेनादलाच्या समर्थनाला जो कोणी उभा राहिल, त्याच्या पारड्यात जाऊन पडत असतात. आज आपल्या प्रत्येक सभेत मोदी वा भाजपाचे नेते अगत्याने सेनादलाच्या कौतुकाचे शब्द बोलत आहेत आणि विरोधक त्याच कर्तबगारीच्या कृत्याविषयी शंका घेऊन प्रश्न विचारत आहेत. तर मग ती सहानुभूती कुणाच्या वाट्याला जाईल? हवाई दल वा सेनादल निवडणूका लढवित नाही. सहाजिकच त्यांच्या समर्थनाला उभा राहिलेला पक्ष वा नेत्याच्या बाजूनेच मग जनतेची सहानुभूती जात असते. त्यासाठी मोदी वा भाजपाने खास प्रयत्न केलेले नाहीत. पण विरोधकांनी मात्र सहानुभूतीचे एक एक मत मोदींच्याच पारड्यात व मोदींच्या विजयाला हातभार लावण्यासाठी खर्ची पडावे, यासाठी कंबर कसली आहे. याला मोदींचे नशीब नाहीतर काय म्हणायचे? विरोधक सत्ताधार्‍याला अफ़ाट यश मिळण्यासाठी इतकी मेहनत घेतात, त्याला नशीब याखेरीज दुसरा शब्द नाही.